.22 kalibresi (özellikle .22 Long Rifle veya .22 LR) ABD’de
çok yaygın kullanılan bir mühimmat türüdür. Hatta tüm mühimmat türleri arasında en çok satılan ve kullanılanlardan biridir. Bunun birkaç temel nedeni vardır:
1. Ucuzluk ve Erişilebilirlik- .22 LR mermiler, diğer kalibrelere göre çok ucuzdur.
- Bu da onu eğitim, plinking (hedefe keyfi atış), yeni başlayanlar ve gençler için ideal yapar.
2. Düşük Geri Tepme- Neredeyse hiç geri tepme yoktur.
- Bu nedenle silah kullanmaya yeni başlayanlar için çok uygundur.
3. Eğitim ve Antrenman İçin İdeal- Atıcılık kulüplerinde, askeri ve kolluk kuvvetleri eğitimlerinde bile başlangıç seviyesi antrenmanlarda tercih edilir.
4. Silah Çeşitliliği- ABD’de .22 kalibreyle çalışan tabanca, tüfek, revolver, yarı otomatik silahlar vb. çok geniş bir ürün yelpazesi mevcuttur.
- Ruger 10/22 gibi modeller kültleşmiştir.
5. Avcılıkta Kullanımı- Küçük av hayvanları (sincap, tavşan, raccoon) için uygundur.
- Ancak büyük av için yetersizdir.
Dezavantajları- Savunma amaçlı kullanımı sınırlıdır. Durduruculuğu düşüktür.
- Güçsüzdür: Genelde 100 metre ve altındaki mesafelerde etkilidir.
- Ancak bazı insanlar yaşlılar ya da düşük geri tepme isteyenler için evde savunma silahı olarak da tercih eder.
Rimfire nedir, rimfire ne anlama gelir?
Rimfire, ateşleyici bileşiğin fişek kovanının tabanındaki “kenar” (rim) bölümüne yerleştirildiği bir tür ateşli silah fişeğini ifade eder. Bu, 1845 yılına kadar uzanan oldukça eski bir tasarımdır, ancak günümüzde hâlâ yaygın şekilde kullanılmaktadır.
Bir rimfire fişekte, ıslak ve darbe ile ateşlenebilen ateşleyici bileşik, genellikle pirinçten yapılmış tamamen şekillendirilmiş kovanın dip kısmına damlatılır. Ardından bu kovan, makinalar tarafından döndürülerek ateşleyici bileşiğin merkezkaç kuvvetiyle kovanın iç kenarına (rim kısmına) yayılması sağlanır. Daha sonra kovan kurutulur, içine barut doldurulur ve mermi yerleştirilip kıvrılarak (crimp) sabitlenir; böylece fişek tamamen hazırlanmış olur.
![[Resim: Ekran-Resmi-2025-07-02-18-02-02.png]](https://i.ibb.co/BK2jQ8gh/Ekran-Resmi-2025-07-02-18-02-02.png)
Bu fişek, uygun bir silahın namlusuna yerleştirildiğinde ve tetik çekildiğinde, iğne, vuruş pimi ya da horoz fişeğin kenarına vurur. Bu darbe, kenardaki ateşleyici bileşiği yeterince hızlı ve derin biçimde ezer ve tutuşturur. Ateşleyici bileşik barutu ateşler, ortaya çıkan genleşen gazlar mermiyi namludan dışarı iter. Açık ara en yaygın rimfire fişeği
.22 Long Rifle (.22 LR)'dir. Bu kalibreye aşağıda daha ayrıntılı şekilde değineceğiz.
Fişek Kovanı Tasarımı ve Ateşleyici Konumu
Yukarıda da değindiğimiz gibi,
rimfire ve centerfire fişekler arasındaki temel fark, ateşleyici bileşiğin konumudur ve bu fark, fişek isimlerine de yansımıştır.
- Centerfire (merkezden ateşlemeli) fişeklerde, fişek tabanının ortasına dışarıdan yerleştirilen ayrı ve çıkarılabilir bir kapsül (primer) bulunur.
- Rimfire (kenardan ateşlemeli) fişeklerde ise, ayrı bir kapsül bulunmaz; onun yerine ateşleyici bileşik, fişek tabanının kenarındaki (rim) iç kısmına yerleştirilir.
Rimfire fişekleri ateşlemek üzere tasarlanmış silahların iğne, horoz veya vuruş pimleri, fişeğin kenarına vuracak şekilde
namlu yatağının dış kenarına hizalanmıştır. Buna karşılık centerfire silahların ateşleme mekanizmaları, fişeğin merkezine hizalanmıştır; çünkü kapsül oradadır.
Pirinç Kovan Kalınlığı ve Güç Farkı
Rimfire fişeğin düzgün şekilde çalışabilmesi için, kovanın ateşleme mekanizması tarafından
kolayca ezilebilmesi gerekir. Bu yüzden rimfire fişeklerin pirinç kovanları
oldukça ince olmak zorundadır.
Ayrıca bu ince kovanlar genellikle damgalama/şekil verme yöntemiyle üretildiğinden, yapısal olarak yüksek basınca dayanamazlar.
Buna karşın centerfire fişeklerin kovanları:
- Daha kalın,
- Taban (web) ve kenar yapılarıyla desteklenmiş,
- Daha yüksek basınca dayanabilecek şekilde üretilmiştir.
Bu yapısal farklar nedeniyle, centerfire fişekler genellikle rimfire fişeklerden çok daha güçlüdür.
Bu yüzden, birçok ülkede ve bölgede,
orta veya büyük boy av hayvanlarının rimfire silahlarla avlanması etik bulunmaz ve yasaktır, çünkü rimfire fişeklerin durdurucu gücü bu tür avlar için yeterli değildir.
Maliyet
Toplu halde satılan .22 rimfire mühimmat, neredeyse her zaman bulabileceğiniz
en ucuz mühimmat türüdür. Panik alımlarının olmadığı dönemlerde, centerfire (merkezden ateşlemeli) mühimmatlar için tek bir kapsülün (primer) fiyatı,
bazen tam bir .22 rimfire fişeğiyle aynı ya da daha pahalı olabilir.
Bu da şu anlama gelir: Popüler rimfire fişekleriyle daha ucuza daha fazla atış yapabilir, daha fazla avlanabilir, plinking (keyfi hedef atışı) yapabilir ve çok daha düşük maliyetle eğlenebilirsiniz.
Elbette,
üst seviye (match-grade) rimfire mühimmatları da vardır. Bunların tanesi
50 cent veya daha fazla olabilir. Ancak yine de bu, üst seviye centerfire mühimmatlarla kıyaslandığında oldukça hesaplıdır.
- Popüler centerfire kalibreler için match-grade mühimmatlar genellikle bir atış için 1 – 2 dolar seviyesinden başlar.
- Daha özel ve güçlü tüfekler (örneğin Safari tipi büyük kalibreler) için üretilen mühimmatlar ise bir fişek için 10, 20 hatta 100 dolar gibi rakamlara çıkabilir.
Yani rimfire mühimmat
, hem eğlence hem de antrenman açısından
fiyat/performans açısından en avantajlı seçeneklerden biridir.
Geri Tepme ve Namlu Flaşı (Patlama Şiddeti)
Modern rimfire mühimmatların çekirdek çapları genellikle
.172 ila .228 inç arasındadır ve mermi ağırlıkları da
17 ila 50 grain arasında değişir. Bu fişeklerdeki barut miktarı, popüler centerfire (merkezden ateşlemeli) fişeklere kıyasla oldukça azdır.
Bu da şu anlama gelir:
Rimfire mühimmatla atış yaparken geri tepme, centerfire fişeklere göre çok daha düşüktür.
Yeni başlayanlar, geri tepmeye duyarlı olanlar, yaşlı atıcılar ya da sadece uzun süre atış yapmak isteyen ama rahatsız edilmek istemeyen herkes, centerfire’a göre rimfire kullanmaktan büyük memnuniyet duyar.
Her ne kadar bazı rimfire silahlar hâlâ oldukça yüksek ses çıkarıyor olsa da (özellikle .22 Magnum tabancalar), centerfire silahlarda görülen
genleşen gazın oluşturduğu güçlü namlu patlaması (concussive blast) rimfire’da genellikle yoktur.
Kapalı alanda veya başka atıcıların yakınında atış yaparken bu fark önemli olabilir.
Güvenilirlik
Rimfire fişeklerde, ateşleyici bileşik kovana damlatılıp döndürülerek kenara yayılır. Bu üretim yöntemi, ateşleyici bölgesinde boşluklar veya tutarsızlıklar oluşma riskini artırır.
Bu da rimfire fişeklerin, ayrı kapsül kullanılan centerfire sistemine göre daha fazla tutukluk (misfire) yapabileceği anlamına gelir.
Özellikle
toplu (bulk) satılan ucuz .22 rimfire mühimmatlarda, bazı silahlarda %8–10 oranında tutukluk yaşanması alışılmadık bir durum değildir.
Bu, rimfire kullanırken kabul edilmesi gereken bir durumdur.
Ancak:
- Daha kaliteli mühimmatlar ve silahlar ile bu oran %1–2’ye kadar düşürülebilir.
- Match-grade (yarışma kalitesinde) veya premium mühimmatlar, daha sıkı kalite kontrol ve üretim süreci içerdiğinden, misfire oranı daha düşüktür.
- Yine de, bu tür mühimmat bile tutukluk riskini tamamen ortadan kaldırmaz.
Genel olarak konuşmak gerekirse,
centerfire ateşleme sistemi rimfire'a kıyasla daha güvenilirdir.
Güvenilir Ateşlemeye Ek Olarak
Çoğu rimfire mühimmatında kullanılan
yumuşak, kaplanmış / balmumu ile işlenmiş / kaplamalı kurşun çekirdekler ve bazı rimfire mermilerin namlu çapına tam oturan yapısı, fişeğin namluya sürülmesi sırasında mermi ucunda hasara neden olma ihtimalini artırır. Bu durum, hem isabet hassasiyetini hem de silahın fişek besleme güvenilirliğini olumsuz etkileyebilir.
Ayrıca, rimfire silahların ateşlediği çok küçük ve hafif mermiler, küçük av hayvanları ve haşere mücadelesi için oldukça etkili olabilir; ancak insan boyutundaki tehditlere karşı gerçek bir çatışma ortamında pek başarılı değillerdir.
Genel olarak konuşursak, eğer hayatınız tehlikedeyse, rimfire yerine kaliteli bir centerfire mühimmat kullanmak çok daha güvenilir bir tercihtir.
Yeniden Kullanım / Yeniden Doldurma (Reloading)
Rimfire fişeklerin kenarına vurularak ateşleme gerçekleştiğinden, iğne veya horozun temasıyla fişek kovanı kalıcı olarak deforme olur. Bu nedenle,
rimfire fişekler %99.999 oranında yeniden doldurulamaz.
Teorik olarak, bazı özel aletler ve bileşiklerle acil durumlarda yeniden doldurmak mümkün olabilir, ancak bu işlem:
- Çok zaman alır
- Oldukça maliyetlidir
- Ve pratikte hiç kimse tarafından yapılmaz
Öte yandan,
centerfire fişeklerin kovanları kolaylıkla yeniden doldurulabilir.- Ateşlenmiş kapsül özel bir aletle çıkarılır
- Yeni kapsül, barut ve mermi yerleştirilerek tekrar kullanılabilir
- Hatta birçok atıcı, aynı centerfire kovanı onlarca kez yeniden doldurup kullanabilir
Rimfire Fişek Çeşitleri (Popüler Kalibreler)
Centerfire ve rimfire mühimmat arasındaki farklara ve artı/eksi yönlerine değindiğimize göre, artık günümüzde mevcut olan
4 ana rimfire kalibreden bahsedebiliriz.
.22 Long Rifle (.22 LR)
".22 LR" (veya halk arasında kısaca "yirmi iki kalibre") denildiğinde, insanların %99’unun kastettiği fişek
.22 Long Rifle’dır.
Bugün hâlâ CCI gibi bazı üreticiler, eski tip .22 CB Short ve .22 Long gibi fişekleri üretip satmaktadır. Hatta bazen yalnızca kapsül ve çekirdekten oluşan, barutsuz .22 CB Cap gibi ultra kısa mühimmatlar bile bulunabilir.
Ancak bu tip mühimmatlar artık daha çok:
- Nostaljik kullanım için
- Özel hedef atış platformları
- Ve 19. – 20. yüzyılın başlarında kullanılan “galeri tüfekleri” gibi koleksiyonluk silahlar için tercih edilir
Bazı kullanıcılar, bu daha sessiz ve düşük hızlı mühimmatları haşere kontrolü için de kullanmaktadır.
Ancak
rimfire silahların ezici çoğunluğu (tabancalar da dahil olmak üzere)
.22 Long Rifle kalibresine göre üretilmiştir.
ABD gibi ülkelerde, kırsal bölgelerdeki neredeyse her silah mağazasında veya dükkanında, eğer ulusal çapta bir mühimmat krizi (panik alımı veya stok sıkıntısı) yaşanmıyorsa, genellikle .22 LR mühimmat bolca bulunur.
.22 Long Rifle (.22 LR), açık ara farkla
dünyanın en popüler fişeğidir. Sadece
ABD’de yılda yaklaşık 2,5 milyar adet veya daha fazla üretildiği tahmin edilmektedir.
Bu büyük popülarite;
- Plinking (keyfi hedef atışı),
- Hedef atıcılığı,
- Küçük av hayvanı avcılığı gibi çok çeşitli kullanım alanlarından,
- Görece düşük fiyatı,
- Hafif geri tepmesi
- Ve düşük ses seviyesi gibi avantajlarından kaynaklanmaktadır.
Üst düzey (match-grade) .22 mühimmatları, bazı centerfire fişeklerden daha pahalı olabilir ve tanesi 0.45–0.55 dolar civarında fiyatlandırılabilir.
Ancak genel olarak bakıldığında, .22 LR toplu (bulk) satılan mühimmatları, kitlesel olarak üretilen
9mm Parabellum gibi centerfire fişeklerden bile genellikle 5 ila 10 kat daha ucuzdur.
Ayrıca, .22 LR fişeği, hem tabanca hem de tüfek platformlarında ve çok farklı mekanizma türlerinde (tek atışlı, yarı otomatik, revolver, bolt-action, lever-action vb.) kullanılabilen tek fişek türüdür.
![[Resim: Ekran-Resmi-2025-07-02-17-52-33.png]](https://i.ibb.co/cX2409K9/Ekran-Resmi-2025-07-02-17-52-33.png)
19. Yüzyıl Tasarımının Son Temsilcisi
.22 LR, “heel-based” (topuklu) ve dıştan yağlanmış mermi yapısını kullanan 19. yüzyıla ait fişek tasarımlarının günümüzdeki tek temsilcisidir.
Bu yapıda merminin alt kısmı, üst kısmına göre daha incedir ve kovanın içine bu dar “topuk” kısmı yerleştirilir.
Üstte kalan dış kısmı ise kovan çapına eşit olacak şekilde dışarıda kalır ve kurşun izlerini namluya bırakmasın diye balmumu veya benzeri bir madde ile yağlanır.
XIX. yüzyılda kullanılan .44 Colt, .38 Colt ve .44 Henry Rimfire gibi fişekler de bu tasarımı kullanıyordu. Ancak günümüzde bu fişekleri sadece özel üreticiler veya butik yeniden doldurucular imal eder.
Örneğin .44 Henry Rimfire fişeğini günümüzde üreten kimse bilinmemektedir.
.22 LR ilk olarak 1887’de kara barutla çalışan bir fişek olarak doğdu, ancak çok kısa sürede günümüzde de kullanılan dumansız barut yüklemelerine uyarlanarak modern hale geldi.
.22 Winchester Magnum Rimfire (.22 Mag, .22 WMR)
Günümüzde “.22 Magnum” dendiğinde kastedilen fişek aslında **“.22 Winchester Magnum Rimfire”**dir. Genellikle .22 WMR veya kısaca .22 Mag olarak kısaltılır. Bu fişek, günümüzde hala üretilen tek .22 Magnum rimfire fişeğidir.
(Winchester, 1890 yılında içten yağlamalı ve uzun kovanlı benzer bir tasarım olan .22 Winchester Rimfire fişeğini üretmişti. Bazı üreticiler hâlâ eski tüfekler için bu fişeği sınırlı miktarda üretse de, artık bu antika fişeği kullanan yeni silah üretilmemektedir.)
.22 WMR ilk olarak 1959 yılında Winchester tarafından geliştirildi ve o yıl içinde Marlin Levermatic tüfeğinde kullanılmaya başlandı. Ardından 1960 yılında Winchester, bu fişeği kendi Model 61 tüfeğinde de sundu.
Başlangıçta bu fişek, küçük av hayvanları ve haşere kontrolü amacıyla tüfeklerde kullanılmak üzere tasarlanmıştı. Ancak kısa sürede Ruger, Colt ve Smith & Wesson gibi üreticiler tarafından revolver tabancalarda da kullanılmaya başlandı.
Günümüzde ise bu güçlü küçük Magnum rimfire fişeği, yeniden birçok farklı silah platformunda kullanılmaya başlanarak popülerliğini artırmaktadır.
.22 LR gibi, .22 Magnum da
düz duvarlı bir kovan tasarımı kullanır; ancak
kovanı .22 LR’ye göre daha uzundur (1.055 inç vs. .22 LR'nin 0.613 inç’i).
Bu sayede
daha fazla barut yüklenebilir, bu da daha yüksek mermi hızları anlamına gelir.
Ayrıca, .22 Magnum:
- .22 LR’nin dıştan yağlanmalı ve "heel-based" mermi yapısını terk eder
- Yerine 0.2285 inç çapında, genellikle kalın bakır kaplamalı veya ceketli (jacketed) mermiler kullanır
.22 Magnum Silahların Yeniden Yükselişi
Son 10 yılda, özellikle
tabancalarda, .22 Magnum fişeği kullanan silahlara olan ilgi yeniden arttı.
Yeni çıkan örnekler:
- Rock Island Armory XT serisi
- Walther WMP
- KelTec PMR-30
Ayrıca Savage, gecikmeli geri tepme sistemine sahip A22 adlı .22 Magnum yarı otomatik tüfeği üretmiştir. Bu sayede, yüksek basınçlı Magnum rimfire fişeklerinin yarı otomatik platformda güvenle atılabilmesi mümkün olmuştur.
.17 Hornady Magnum Rimfire (.17 HMR)
2002 yılında Hornady, .22 Magnum kovanı temel alınarak geliştirilmiş ve .17 kalibreye boynu daraltılmış yepyeni bir fişek tanıttı:
.17 Hornady Magnum Rimfire — kısaca .17 HMR.
Bu fişek, 150 yard mesafede:
- .22 Magnum’a kıyasla iki kat daha düz bir yörünge
- .22 LR’ye göre yaklaşık 2.5 kat daha fazla enerji
sağlayabilmektedir.
“17 mag” kısa sürede:
- Haşere kontrolü
- Küçük av hayvanı avcılığı
alanlarında popüler hale geldi.
50 yardda yapılan baş atışları oldukça kolay ve uygun hava koşullarında 150 yard mesafeye kadar güvenli, isabetli vuruşlar mümkündür.
Ayrıca fişekler düşük geri tepme sunar ve bu kalibredeki silahlar makul fiyatlıdır.
![[Resim: Ekran-Resmi-2025-07-02-17-51-57.png]](https://i.ibb.co/KjG5Y8Wh/Ekran-Resmi-2025-07-02-17-51-57.png)
.17 Hornady Mach 2 (.17 HM2)
Hornady,
2004 yılında piyasaya sunduğu
.17 Hornady Mach 2 (HM2) fişeğiyle, rimfire ailesine yeni bir soluk getirdi.
Bu fişek:
- .22 LR tabanlı CCI Stinger kovanı üzerine inşa edilmiştir
- Kovanı daraltılarak .17 kalibre hale getirilmiş
- İçinde ise çok hafif, 17 grain’lik bir çekirdek bulunur
“Mach 2” ismi pazarlama amaçlı seçilmiş olsa da, bazı tüfek/fişek kombinasyonları ve ortam sıcaklıklarında ses hızının 2 katına ulaşmak mümkündür.
Çoğu kombinasyon yaklaşık 2.000 fps hız verirken, bazıları 2.100 fps’yi geçebilir.
Başlangıçta ilgiyi kaybeden bu fişek, 2018 civarında bazı üreticilerin tekrar bu kalibrede tüfek üretmeye başlamasıyla yeniden canlanmaya başladı.
Günümüzde .17 HM2 yeniden yükselişte olan bir rimfire seçeneğidir.
.17 HM2’nin, daha büyük ve güçlü olan .17 HMR’ye kıyasla temel avantajı, “long-rifle” boyutundaki mekanizmalara tam uyumlu olmasıdır.
Genellikle aynı şarjörleri kullanabildiğinden, bir .22 LR tüfeği, sadece namlu değişimiyle .17 HM2’ye dönüştürülebilir.
Ayrıca, .17 HMR’nin belirgin ve yüksek sesli patlaması, HM2’de daha az barut kullanıldığı için biraz azalır.
HM2, daha kısa yapısı sayesinde şarjörden besleme açısından HMR’ye göre daha güvenilir olabilir.
Perakendeciye bağlı olarak, .17 HM2 genellikle .17 HMR’den biraz daha ucuzdur.
Bir diğer önemli avantajı ise, Mach 2’nin ürettiği barut basınçları, basit geri tepmeli (blowback) yarı otomatik tüfeklerde güvenilir çalışmayı sağlayacak sınırlar içindedir.
Bu da, mekanizmaların daha basit ve daha ucuz olmasını sağlar ve genellikle standart .22 LR sistemleriyle aynıdır.
Yaklaşık olarak standart .22 LR mühimmatının iki katı hız sunan .17 HM2, yaklaşık 150 yard’lık efektif menziline kadar oldukça düz bir yörünge çizer.
![[Resim: Ekran-Resmi-2025-07-02-17-55-02.png]](https://i.ibb.co/prXtX456/Ekran-Resmi-2025-07-02-17-55-02.png)
Örneğin sincap gibi küçük avlarda, 50+ yard mesafeden kafa atışı yapmak artık mümkündür.
Ayrıca daha küçük ve hafif çekirdeği, daha büyük ve yüksek hızlı centerfire fişeklere kıyasla av etine daha az zarar verir.
Artık rimfire ve centerfire silahlar arasındaki temel farkları biliyorsunuz.
Peki, hangisi sizin için daha uygun?
Bu tamamen:
- Bütçenize,
- Tercihlerinize
- Ve kullanım amacınıza bağlıdır.
Böyle durumlarda bizim genel tavsiyemiz şudur:
“Neden ikisini de almayasınız?”
![[Resim: Ekran-Resmi-2025-03-01-10-32-19.png]](https://i.ibb.co/d0wB3H5W/Ekran-Resmi-2025-03-01-10-32-19.png)
![[Resim: 1740229672317?e=1743638400&v=beta&t=zmTZ...Y2BMkW8RH4]](https://media.licdn.com/dms/image/v2/D4D22AQEc4PJ4IRDjKw/feedshare-shrink_800/B4DZUtxXjuHkAg-/0/1740229672317?e=1743638400&v=beta&t=zmTZdbEkUCu6QNBQ1a7TP3AnxUPnAFqkIY2BMkW8RH4)
![[+]](https://www.tabancatufek.com.tr/images/collapse_collapsed.png)